 |
| Солижон Маматқулов ижод намунаси |
(ҳажвия)
Сотволди сомса яхши одам. Уни маҳалласидан ташқари қўшни қишлоқдагилар ҳам жуда яхши танишади. Сотволди ёпган сомсаларнинг харидори ҳисобсиз. Маҳалласидаги катта йўл бўйига сомсахона очган. Хўррандаларнинг кети узилмайди. Бунинг биринчи сабаби, у ёпган сомсаларнинг мазали экани, иккинчиси, насияга ҳам савдо қилавериши. Кўнгил бўш-да, ишонувчан. Хотини нечи йилдан бери “Насияга савдо қилманг, барака бўлмайди”, деб қулоғини қоқиб, қўлига беради. Бечора Сотволдининг кўнгли бўш эмасми, “Сомсани ейиш учун сўраб тургандан кейин, йўқ деб бўладими, хотин? Камига таниш, ўзимизни маҳалладошлар. Еса, шулар ебди-да”, деб қўя қолади.
Ҳа айтганча, Сотволди сомса футболнинг ашаддий ишқибози. Футбол деса, тандирдан ташлайди..йўғе, томдан ташлайди. Ўйин бор куни иш тушликкача давом этади. Нари-беридан сомсани ёпади, тушликкача сотиб тугатади. Тугамаса, хотинига ташлайди-да, “хотинжон, бу ёғи сизнинг ихтиёрда”, деб уйига кириб кетади. Ўйиндан 5 олти соат олдин, ошларни тайёрлаб, паловхонтўранинг кучи билан бақириб-чақириб (ва албатта сўкиниб) мухлислик қилади. Ютқизиб қўйса, тамом. Эртанги куни сомасаларининг тузи ё шўр бўлиб кетади ёки таги куйиб кетади. Хуллас, мағлубият шу Сотволди сомсанинг сомсаларига ҳам зарар қилади нуқул...
Бугун унинг эрта тонгдан яхши кайфиятда сомса ёпти. Харидорлар ҳам ёмон эмас. Сабаби, бугун футбол бор. Боз устига Сотволди биринчи марта футболни телевизордан эмас, стадионга бориб кўрмоқчи. Неча йиллик орзуси бугун рўёбга чиқадиган бўлиб турибди. Тошкендаги синфдош ўртоғига айтиб, билет олдирган. Сомсаларни узиб, саватга солди-да, “пост”ни хотинга ташлаб, охирги марта никоҳ тўйида кийган костюм-шими кийиб, шаҳарга отланди. “Шундоқ пўрим кийимда таксига осилиб юраманми”, деб отасидан қолган “Москвич” машинасини миниб боришга қарор қилди. Ёқилғи қуйиш шаҳобчасига борса, берк. Бензиндан асар ҳам йўқ. Иложсиз, бир оз қиммат бўлса ҳам, машина бокини қўшнисидан сотиб олган бензин билан тўлдирди ва “хаё хуйт” деб Тошкент сари йўлга чиқди.
Кайфият аъло. Хуштагни чалиииб, оғиз оғриганда магнитофонни баралла қўйиб, футбол ўйинига ошиқди. Жадалроқ ҳаракат қилмаса, ўйинга кеч қоладиган. Ўртоғи “Камида 2 соат олдин стадионда бўл. Акс ҳолда, одамлар кўпайиб кетади, бир-биримизни топа олмаймиз”, деб қаттиқ тайинлагани учун оёқни деярли газдан олмади. “Москвич” бўлгани билан унча-мунча машиндан қоладиган эмас. Отаси уни тойдек гижинглатиб мингган. 30 ёшга кирган бўлса ҳам, машинанинг кўриниши ёмон эмас. Ҳар замонда “Ҳар ҳолда пиёда юрмаяпману”, деб ўзига ўзи тасалли бериб қўяди. Хуллас, амаллаб шаҳарга етиб келди. Шошганда бир-икки марта “қизил чироқ”қа ўтиб кетди. Яна бир вазиятда катта чорраҳада ҳамма светофорга тўхтаб турибди. Қарама-қарши томонда на машина бор, пиёдалар йўлакчасида на бир пиёда. Камига йўл четида ДАН ходимлари ҳам кўринмади. “Ҳеҳ, одамлар ҳам жаа бир содда-е шаҳарда”, деди-да, яшил ёнишини кутмай, машинасини ҳайдаб кетди. Бу каби ҳолатлар яна бир неча марта содир бўлди...
Сотволди сомса айтилган соатда айтилган жойга етиб борди. Ўзининг бундай абжирлигидан кўп қувонди ва яхши кайфиятда дўсти билан стадионга кирди. “Оооо, мана буни стадион деса бўлади, ўзиям боплаб ташабдия”, деди ҳайратини яшира олмай. “Илоҳо омийн, ишқилиб, бугун ютайлик. Атай келдим қишлоқдан”, деб юзига фотиҳа тортди. Дўсти илтимос қилгани учун шахсий томорқасида етиштирилган, хотини қовуриб берган бир халта пистани “додини беришди”. Бироқ натижа Сотволди кутганидек бўлмади. Севимли жамоаси яна ютқизди. Бўралаб-бўралаб сўкди ҳаммасини. Футболчиларнинг “эсланмаган” қариндоши қолмади. Асаби бузилган Сотволдини дўсти “Майли, кўп куйинма. Зато негатив энергияларни чиқариб олдинг”, деди. Сотволди дўстининг гапига кўпам тушунмади. Лекин анча кўнглини бўшатиб олди. Бироқ асабийлик ҳадеганда ёзилмади. Уйига тезроқ етиб олиш мақсадида оёғини газ педалига “бойлаб олди”...
Орадан уч-тўрт кун ўтди. Почтадан чиройли конвертда хат келди. Ичини очса, бир-биридан чиройли расмлар. “Ие, мени мошинамни расми-ку. Қойил-е, нўмирлариниям эринмай олишибди расмчилар”, деб суюнди. Бироқ хурсандчилик узоққа чўзилмади. Хатда шаҳарда неча марта қоида бузганию қанча миқдорда жарима тўлаши лозимлиги ёзилган экан...
Сотволди сомса мажбур бўлиб, “Москвич” машинасини сотди, етмаганига қишлоқда уйма-уй юриб, қарзга сомса еганлардан пулларини олди. Сўнгги маълумотларга кўра, Сотволди ҳозир хатто хотин-бола-чақасига ҳам қарзга сомса бермай қўйибди...
Муслим Мирзажонов
