XXI асрда Матриархат? Ҳудди шундай!

Дунё ажойиб ва қизиқ. Одамзод фазони забт этиб, хаёлий нарсалар ҳақиқатга айланаётган бир пайтда, Матриархат (Она хукмронлиги) тузумида яшовчи қабилалар борлигига нима дейсиз? Келинг, улар билан танишамиз.     

МОСУОЛАР

Хитойнинг Юннань ва Сичуань провинцияларида, Тибет тоғолди ҳудудларида истиқомат қилувчи мосуо этник гуруҳи шу пайтгача мартриархат анъналарини сақлаб қолаётган энг машхур қабилалардан бири саналади. Мосуо ёки Мосу элати катта-кичик қишлоқларда йирик оила бўлиб яшайди. Ҳар бир оилада Аёл бош. Унинг сўзи қонун ва хал қилувчи қарорларни улар қабул қилишади. Авлодлар бардавомлиги аёл оиласи бўйича юритилади.Болалар аёллар хонадонида улғаяди. Никоҳ ҳам шу мантиқ асосида. Яъни, қизлар ўзлари ёқтирган йигитларга совчи қўйишади. Қизиғи шундаки, эру хотин бошқа-бошқа оилада истиқомат қилишади. Ҳеч қачон бирга тунашмайди. Ҳатто болалар отаси кимлигини бир умр билмаслиги мумкин. Ана шунақа!    

                                               МИНАНГКАБАУЛАР       

         Минангкабау халқи Индонезиянинг Суматра ороли ғарбида истиқомат қилади. Жамият ва иқтисодиёт бошқаруви ҳам “заифалар” назоратида. Мол-мулк ва бошқарув онадан қизга мерос бўлиб қолдирилади. Онанинг мавқеи ниҳоятда баланд. Оилавий муносабатларда бир оз тенглик мавжуд. Яъни эр хотинининг уйида тунаши мумкин. Бироқ ўз она уйидаги эрталабки нонушта пайти дастурхон қаршисида бўлиши шарт. Қишлоқларда эркаклар ва аёлларнинг алоҳида кварталлари мавжуд. Болалар 10 ёшидан сўнг эркаклар орасида яшаб, диндан сабоқ олади, хунар эгаллайди, овқат пиширишни ўрганади.

                                               АКАНЛАР      

    Акан халқи Гана республикасида миллий кўпчиликни ташкил этади ва мамлакат бошқарувида ҳам муҳим ўринга эга. Бу халқларда ҳам матриархат анъаналари ҳукмрон. Барча жабҳаларда аёллар фикри бирламчи аҳамиятга эга. Сиёсат ва ижтимоий фаолият эркаклар учун бизнес. Улар ўз оналари, опа сингиллари ва қизларидан кўп молиявий ёрдам олишади.

                         БРИБРЛАР

13 минг нафарлик мазкур экзотик қабила Коста-Риканинг Панама билан чегараддош ҳудудида умргузаронлик қилади. Уларни “таламанкалар” деб ҳам аташади. Брибрларда пул деярли ишлатилмайди. Чунки улар ўзаро маҳсулот айрибошлаш орқали ҳаётий эҳтиёжларини таъминлаб борадилар. Бир олилада 25-30 нафаргача одам яшайди ва уларга Она бошчилик қилади. Улардаги муҳим диний маросимларида фойдаланадиган какао тайёрлаш ҳуқуқи ҳам аёлларда.

НАГОВИСИ

Наговиси халқи Папуа-Янги Гвинеянинг Бугенвиль оролларида яшайди. Аёллар барча мулклар эгаси, диний маросимларнинг бошқарувчиси. Уларда никоҳ деган тушунчасининг ўзи йўқ. Аёл қай бир эркакни боқса, қорнини тўйдирса, улар бир оила саналади. Бордию ўша эркакка бошқа бир манзилда, бошқа бир аёл томонидан “ғамхўрлик” қилина бошланса, бу қонуний ажралишни ифода этади.